Majorie van Duursen schetst de problematiek van Zeer Zorgwekkende Stoffen vanuit een wetenschappelijke invalshoek en gaat in op de maatschappelijke context van blootstelling aan chemische stoffen en welvaartsziekten die daaraan gerelateerd zijn. Ook gaat zij in op het spanningsveld tussen functionaliteit en ongewenste milieu- en gezondheidseffecten.

Een gezonde leefomgeving is cruciaal voor een gezond leven. Deze gezonde leefomgeving, en dus de gezondheid van mens en milieu, staat zwaar onder druk. De afgelopen jaren hebben technologische ontwikkelingen en toegenomen welvaart ertoe geleid dat we steeds meer worden blootgesteld aan chemicaliën. Het is de verwachting dat de verkoop en gebruik van chemicaliën de komende jaren alleen nog maar zal toenemen. Al voor de geboorte kunnen deze chemicaliën onze gezondheid beïnvloeden. Ontwikkelende eicellen en spermacellen komen direct in aanraking met bijvoorbeeld PFAS, weekmakers en hardmakers van plastic. In de baarmoeder wordt een foetus omgeven door vruchtwater met honderden chemicaliën en microplastics. Van sommige chemicaliën is aangetoond dat het de ontwikkeling van hersenen, immuunsysteem en hormonale systeem beïnvloedt, wat later in het leven kan bijdragen een scala van ziektes. Van veel vervuilende stoffen weten we niet wat de effecten zijn op de lange termijn. Eén ding is zeker: minder blootstelling betekent minder risico.

In deze lezing wordt ingegaan op wat bekend is en waar onzekerheden zitten over de invloed van onze leefomgeving op gezondheid, en wat wij als samenleving kunnen doen om blootstelling aan mogelijk schadelijke chemicaliën te verminderen en ziektes te voorkomen.

Voor knelpunten in het beleid voor gevaarlijke chemische stoffen is met stakeholders en mede-overheden de afgelopen twee jaar naar oplossingen gezocht, zowel nationaal als internationaal, binnen de EU. Daarbij is voor de vormgeving van de projecten binnen het programma ingezet op: communicatie over het beleid verbeteren, instrumenten maken voor de uitvoering, regelgeving verduidelijken of verbeteren en kennishiaten oplossen. In de presentatie worden hier voorbeelden van gegeven en wordt een overzicht van de projecten gegeven.

Er werd en wordt in het programma opgetrokken met andere departementen die vanuit andere invalshoeken ook te maken hebben met beleid voor chemische stoffen. Ook de bedrijven die met deze stoffen werken, mede-overheden, mileu-vergunning verlenende bevoegde gezagen en NGO’s denken en werken mee.

Het programma is nu halverwege. Tijd om de balans op te maken en de impulsprojecten waar nodig bij te stellen.

De sprekers Mieke Klooswijk en Marleen Schoemaker hebben de afgelopen twee jaar gewerkt aan het Impulsprogramma Chemische Stoffen. Dit programma is opgezet om het beleid voor gevaarlijke chemische stoffen gerichte impulsen te geven waar uit evaluaties en meldingen is gebleken van knelpunten.

Het Impulsprogramma Chemische Stoffen heeft een looptijd van vier jaar en is nu circa twee jaar geleden van start gegaan. Samen met een breed team hebben Mieke Klooswijk en Marleen Schoemaker het programmamanagement vorm gegeven en doelgerichte acties en onderzoek op de rails gezet.

Prof. Annemarie van Wezel, professor Environmental Ecology, Universiteit van Amsterdam geeft vanuit de wetenschap een reflectie op de pitches. Daarbij geeft zij wetenschappelijke inzichten voor de zoektocht naar oplossingen. 

Chemische bestrijdingsmiddelen zijn gevaarlijk voor mens & natuur en bovendien onnodig. De biologische landbouw bewijst al decennia dat het zonder kan. Aangemoedigd door CSRD ontwikkelt zich een gelijker speelveld in de markt waarin de vervuiler niet meer wegkomt met een concurrentievoordeel. De landbouw van morgen levert ook gezondheids- en eco-systeemdiensten.

Oprichter en voormalig CEO Eosta en Nature & More. Nu voorzitter van de Robin Food Coalition, een voedseltransitienetwerk van MKB koplopers voor gezondheid, sociale inclusie en regeneratieve landbouw.

Na zijn studie bedrijfskunde aan de Rijksuniversiteit Groningen werkte Volkert voor Cargill Inc USA voordat hij Eosta oprichtte. Het Nederlandse bedrijf is momenteel Europa’s marktleider biologisch fruit. Eén van de aandachtsgebieden van Eosta is de ontwikkeling van biologische en regeneratieve landbouw op het zuidelijk halfrond en in de tropen.

Alle producten van Eosta zijn voorzien van een Nature & More (QR)-code die volledige transparantie geeft over het unieke telerverhaal en de ecologische en sociale impact van het product.

Het onderliggende Nature & More duurzaamheidsbeleid, het 5M model (Materialiteit, Meten, Managen, verMarkten, Monetariseren) is uitgegroeid tot een leidend principe voor de sector.

In 2022 richtte Volkert de Business Alliance for Regenerative Agriculture op, een mondiale krachtenbundeling om financiële prikkels voor ecosysteemdiensten te versnellen.

Tijdens het United Nations Year of Soil 2015 startte Eosta de Save Our Soils-campagne, samen met FAO, 200 partners en vele VIP’s, waaronder Desmond Tutu, Julia Roberts, de Dalai Lama en Sioux Chief Arvol Looking Horse.

In 2016 lanceerde Volkert het True Cost of Food-initiatief. Het bevordert het beginsel dat voedselprijzen de werkelijke kosten van voedsel moeten weerspiegelen, inclusief verborgen ecologische en sociale kosten en baten. Terwijl internationale beleidsmakers nog steeds de belofte van full cost accounting ontdekken, brengt Eosta True Cost naar de werkvloer.

Volkert was medeoprichter van diverse andere MVO-bedrijven zoals Soil & More Impact, Vitalis Organic Seeds, Ecos Del Agro Costa Rica, Florganic Europe, Biofresh Belgium, TOSC UK, Red Sea Organics Israel en inkoopbureaus in Zuid-Afrika, Argentinië en Peru.

Eosta is bekroond met diverse prijzen zoals de Nummer 1 positie in de Trouw Duurzaamheid Top-100 2017, de Koning Willem I Prijs voor Duurzaam Ondernemerschap 2018 en de European Business Award for the Environment 2019.

Klimaatneutraal, circulair, veilig en duurzaam. De chemische industrie pakt al deze uitdagingen in samenhang op. Hiervoor is een transitiepad voor de chemiesector gemaakt. Daarin staat bijvoorbeeld beschreven dat de chemie wil produceren met energie uit schone bronnen om de eigen productie klimaatneutraal te maken. Andere acties gaan over het inzetten van circulaire basisgrondstoffen, zoals biogrondstoffen en recyclaat. Tegelijkertijd werkt de chemie aan het ontwikkelen van Safe & Sustainable by Design stoffen, materialen en producten. Dit gaat helpen bij de verduurzaming van alles wat consumenten nodig hebben. Chemische bouwstenen zijn namelijk de basis van 95% van alles wat door en voor mensen gemaakt wordt. Doel is om de negatieve impact op natuur en milieu terug te dringen en de grenzen van de planeet niet te overschrijden.

Om al deze uitdagingen tegelijk aan te kunnen pakken is goede samenwerking nodig tussen overheid, wetenschap, maatschappelijke organisaties en industrie. Vandaar: nieuwe verbindingen voor de chemie. In de presentatie volgt een korte uitleg over het transitiepad voor de chemiesector met de belangrijkste uitdagingen en kansen.

Rosienne Steensma is hoofd Duurzame Stoffen, Veiligheid, Gezondheid en Milieu bij de Koninklijke Vereniging voor de Nederlandse Chemische Industrie (VNCI). Voordat zij bij de VNCI begon, werkte ze in het bedrijfsleven. Daar deed zij ervaring op met veilig werken met chemische stoffen, wet- en regelgeving, innovatie en verantwoord ondernemen. Ze ziet chemie als de basis van alles wat voor en door mensen gemaakt wordt en wil graag de positieve bijdrage van de chemie op ons welzijn vergroten en daarbij de negatieve impact op het milieu verkleinen.

Gifvrij is de toekomst, waarom wachten we nog?

We willen allemaal een duurzame en gifvrije toekomst, maar waarom zetten we die stap nog niet? Hoewel veel mensen het idee van gifvrije (en duurzame) producten goed vinden, leidt dit niet altijd tot het bewust kopen ervan. Vaak wordt de ernst van het probleem van gif in producten vaak onderschat. De grote aanwezigheid en gebruikelijkheid van bespoten producten in de supermarkten geven de illusie dat het allemaal wel meevalt. Hoe schadelijk kan het immers zijn als het in de supermarkt ligt en iedereen het koopt? Deze gedachtengang houdt consumenten tegen om in actie te komen.

Wat kunnen we hiermee als professionals? Als er geen vraag is naar schadelijke producten, verdwijnt de noodzaak om ze te produceren.

Wat vraagt dit vraagstuk van de industrie- en landbouwpolitiek?

Leo geeft een pitch over uitgangspunten van een industrie en landbouwpolitiek die ook echt leidt tot een groene chemische sector hier en in Europa. Alleen maar wegjagen is geen oplossing, dus wat is er wel nodig?

Tom Smeelen heet u welkom namens de Provincie Noord-Holland. Hij zal ook ingaan op waar de provincie tegenaanloopt rondom de problematiek van Zeer Zorgwekkende Stoffen. 

Meer info volgt

Antoine Heideveld is directeur van Het Groene Brein sinds 2014. Het Groene Brein is een netwerk van wetenschappers voor een duurzame economie met als doel kennis op het terrein van de nieuwe economie te vergroten, te verbinden en vooral direct toe te passen binnen de praktijk van duurzame ondernemers.

In 2017 richtte hij samen met enkele anderen de coöperatie Cirkelstad op, hét platform voor koplopers in de circulaire en inclusieve bouwsector. Sinds eind 2018 is hij voorzitter van VVM.

In 1995 studeerde Antoine af aan de Universiteit van Amsterdam in Ecology and Evolutionary Biology. Zijn carrière startte hij in 1998 daar als docent Duurzame Ontwikkeling. Ook was hij onderwijscoördinator van het Expertisecentrum Duurzame Ontwikkeling bij de UvA. Tegelijkertijd was hij ook directeur vah DHO, een netwerk voor duurzame ontwikkeling bij hogescholen en universiteiten. In 2008 stopte hij in het onderwijs en werkte hij als adviseur bij Agentschap NL, voorheen Senternovem tot 2014.